Ortopedia i traumatologia

Staw przykurczowy stawu kolanowego. Manifestacje i leczenie

Przykurcz stawu kolanowego jest patologicznym stanem, w którym zmniejsza się objętość (amplituda) jego ruchów. W takim przypadku może wystąpić zarówno zginanie, jak i wydłużanie. Ciężkość przykurczu może się znacznie różnić - od ledwie zauważalnego do całkowitego unieruchomienia stawu..

Ze względu na anatomiczne cechy stawu kolanowego - struktura jest dość delikatna, więc jego przykurcz rozwija się szybciej niż przykurcz innych stawów..

Ponieważ staw kolanowy jest zaangażowany w proces poruszania osobą, jego przykurcz jest bardzo nieprzyjemnym stanem. Metody diagnozowania i leczenia patologii są doprowadzane do perfekcji, ale często leczenie jest opóźnione..

 

Dane ogólne

Staw przykurczowy stawu kolanowego jest dość rozpowszechnioną patologią - około 15-25% wszystkich pacjentów z patologią stawu kolanowego cierpi z powodu różnych postaci przykurczów. W 13-15% wszystkich przypadków przykurcz stawu kolanowego powoduje niepełnosprawność i niepełnosprawność..

Najczęściej patologia ta występuje w wieku produkcyjnym - od 25 do 45 lat mężczyźni częściej cierpią niż kobiety..

Powody

Główne grupy przyczyn powstawania przykurczu stawu kolanowego to:

  • przedłużone unieruchomienie;
  • wrodzone anomalie;
  • urazowe uszkodzenia struktur, które są składnikami stawu kolanowego lub są zaangażowane w jego działalność - kości, więzadła, kapsułki i mięśnie;
  • proces degeneracyjno-dystroficzny;
  • choroby zapalne.
Zwróć uwagę

Najczęstszą przyczyną rozwoju przykurczu kolana są urazy i procesy degeneracyjno-dystroficzne. Te ostatnie powodują gonarthrosis - zniszczenie struktur stawu kolanowego.

W przypadku przykurczu stawu zwyrodnieniowego z powodu:

  • zmiany we wszystkich strukturach połączenia, które nieuchronnie postępują;
  • krytyczne zmiany w kształcie stawowych powierzchni kości udowej i kości piszczelowej.

Przyczyną przykurczu stawu kolanowego w przypadku urazów jest bezpośrednie uszkodzenie stawu, które wywołuje takie zaburzenia, jak:

  • zmiana kształtu złącza;
  • złamania śródstawowe - powstawanie blizn w tkankach miękkich;
  • w przypadku złamań kości udowej, kości piszczelowej i kości strzałkowej - skrócenie mięsień czworogłowy z powodu długiego przebywania kończyny w pozycji wysuniętej;
  • naruszenie struktury chrząstki stawowej z powodu długotrwałego unieruchomienia.

Przykurcz kolana może rozwinąć się z unieruchomieniem przez trzy tygodnie. Takie szybkie zmiany wynikają z następujących powodów. Każdego kolejnego tygodnia siła mięśni kończyny dolnej jest zmniejszona o 20%, a po trzech tygodniach sztywność worka stawowego wzrasta około 7-8 razy. Oznacza to, że aby wykonać zwykły ruch w stawie kolanowym, pacjent musi znacznie więcej wysiłku - pomimo tego, że masy mięśniowe są znacznie osłabione..

Na drugim miejscu wśród wszystkich przyczyn rozwoju przykurczu stawu kolanowego jest ropne zapalenie stawów i rozległe oparzenia, które powodują ogromne blizny, które napinają skórę..  

Nieco rzadziej, blizny spowodowane przez głębokie zranienia i rany w miejscach takich jak:

  • obszar kolana;
  • przód i tył uda;
  • tył nogi.
Zwróć uwagę

Ze wszystkich wrodzonych wad rozwojowych stawu kolanowego najczęściej odpowiedzialne za przykurcz stawu kolanowego jest wrodzone zwichnięcie stawu kolanowego, niedorozwój (niedorozwój) i aplazja (nieobecność) kości piszczelowej..

Rozwój patologii

Istnieje wiele odmian przykurczu stawu kolanowego, więc w klinice dla wygody są one klasyfikowane według różnych kryteriów..

Ta patologia dzieje się:

  • wrodzony - rozwija się z powodu niepowodzenia wewnątrzmacicznego rozwoju płodu, dziecko rodzi się już z przykurczem stawu kolanowego;
  • nabyte - występuje w okresie poporodowym (po urodzeniu) ze względu na wpływ na stawkę wszelkich czynników patologicznych.

Ponadto, przykurcz stawu kolanowego może rozwinąć się w okresie poporodowym na tle wrodzonych zmian części tkanek, które tworzą staw. Taki kontrakt dotyczy również nabytych.

W zależności od mechanizmu występowania wyróżnia się dwie duże grupy przykurczów stawu kolanowego:

  • aktywne (są również nazywane neurogenicznymi);
  • pasywne (inna nazwa - strukturalne).

Neurogenne przykurcze stawu kolanowego pojawiają się z powodu naruszenia unerwienia (podparcia nerwów) mięśni - ich funkcjonalność cierpi, a mięśnie nie są w stanie wprawić stawu kolanowego w ruch.. Naruszenia, w których występuje taki rodzaj opisywanej patologii to:

  • niedowład - częściowe unieruchomienie mięśni z powodu naruszenia unerwienia;
  • paraliż - całkowita niewydolność funkcjonalna, która występuje przy całkowitym ustaniu unerwienia mięśni, które poruszają staw kolanowy;
  • niektóre zaburzenia psychiczne.

W zależności od przyczyny, która doprowadziła do rozwoju neurogennych przykurczów stawu kolanowego, dzieli się je na:

  • ośrodkowy neurogen - mogą wystąpić na tle wszelkich uszkodzeń mózgu i rdzenia kręgowego (urazy i choroby);
  • neurogenne obwodowe - takie przykurcze rozwijają się z dowolnym uszkodzeniem nerwów obwodowych;
  • psychogenne - specjalna forma przykurczów stawów kolanowych, które występują w początkowym okresie histerii (szczególnie długotrwałe).

Z kolei nerwowe przykurcze obwodowe stawu kolanowego mogą być:

  • traumatyczne;
  • nie traumatyczne.

Istnieje również kliniczna klasyfikacja przykurczy neurogennych obwodowych - są to:

  • bolesne;
  • refleks;
  • drażniąco-niedowładny - występuje, gdy zaburzenia metaboliczne w gałęziach nerwów obwodowych.

Szczególna postać zewnętrznych przykurczów neurogennych - tych, które powstają, gdy występują zakłócenia z wegetatywnego unerwienia naczyń zaopatrujących struktury stawu kolanowego.

Strukturalne przykurcze rozwijają się z powodu przeszkody, która uniemożliwia stawowi kolanowemu wykonywanie ruchów zgięcia i / lub wydłużania.. Taką przeszkodą może być:

  • skrócenie mięśni obserwuje się, gdy ulegają one traumie, niektórym chorobom, a także z powodu nieudanej interwencji chirurgicznej w tym obszarze;
  • "myszy" - obecność chrząstki lub fragmentów kości we wnęce stawu kolanowego, które powstały w wyniku procesu patologicznego (na przykład z naruszeniem metabolizmu w chrząstce i tworzeniu się konglomeratów soli) lub z powodu urazu (podczas gdy fragmenty chrząstki lub kości mogą się zrywać i migrować we wspólnej jamie).

W zależności od umiejscowienia zmiany, przykurcze stawowe dzielą się również na następujące typy:

  • arthrogeniczne - rozwijają się z zaburzeniami obserwowanymi bezpośrednio od strony stawu kolanowego (są to deformacje, wady wrodzone i tak dalej);
  • miogenne - obserwowane w patologii mięśni, które zapewniają ruch stawu kolanowego (najczęściej jest to skrócenie mięśni, które występuje z różnych przyczyn);
  • desmogenne - są przykurczami, które rozwijają się z powodu tworzenia się blizny tkanki łącznej, zrostów, jastrychów;
  • dermatogenny - powstający podczas powstawania blizn na skórze, który pokrywa bezpośrednio staw kolanowy lub strukturę kończyny dolnej, która znajduje się w pobliżu stawu (uda i piszczel);
  • unieruchomienie - należy się ich obawiać z długotrwałym ograniczeniem ruchliwości kończyny (obecność odlewu konwencjonalnego lub gipsowego).

Ze wszystkich przykurczów dermatogenny są mniej powszechne, ale w tym samym czasie występowanie przykurczu stawu kolanowego może wywoływać zmiany bliznowaciejące, które zaczynają się w biodrze lub kostce i rozciągają się do stawu kolanowego.

Przykrycia immobilizujące - jeden z najczęstszych przykurczów kolana z kategorii strukturalnej. Poprzedza je długie ekstrakty szkieletowe, złożone operacje na stawie kolanowym, przedłużony pobyt w gipsie na złamania i inne ciężkie urazy kończyny dolnej, które wymagają długotrwałego unieruchomienia i utrzymania kończyny dolnej w wymuszonym stanie stacjonarnym.

W zależności od tego, jaki rodzaj ograniczenia ruchów wystąpił w stawie kolanowym, istnieją takie rodzaje przykurczów jak:

  • zgięcie - staw jest utrzymywany w stabilnej pozycji zgięcia;
  • prostownik - złącze jest utrzymywane w stabilnej pozycji przedłużenia.

Objawy przykurczu kolan

Głównym objawem wskazującym na rozwój przykurczu stawu kolanowego jest ograniczenie jego zgięcia lub wydłużenia. Inne objawy są wtórne, ich obecność w tej patologii jest opcjonalna. Mogą to być:

  • wspólne zniekształcenie;
  • obrzęk;
  • awarię wsparcia;
  • wspólny ból;
  • skrócenie kończyn dolnych;
  • jej wymuszona pozycja.

Samo odkształcenie stawu może być nieznaczne - wizualnie zaznaczone zniekształcenie całej kończyny.

Obrzęk może rozwijać się w reakcji miękkich tkanek okołostawowych lub może być obserwowany jako oznaka patologii, która doprowadziła do przykurczu stawu kolanowego..

Naruszenie wsparcia polega na tym, że dana osoba nie może oprzeć się na dotkniętej chorobie kończynie w żadnej z jej lokalizacji..

Charakterystyka bólu stawów:

  • lokalizacja - obejmuje całe połączenie;
  • rozpowszechnianie - napromienianie jako takie nie jest typowe, ale ból może być podawany sąsiednim strukturom z powodu choroby, która doprowadziła do rozwoju przykurczu stawu kolanowego;
  • z natury - najczęściej pociągając, rzadziej bolą;
  • w stopniu ciężkości - często znośnym, ale z nieostrożnym ruchem pacjenta lub przy próbie wymuszenia połączenia na zginanie / rozkurcz może być intensywne, a nawet nie do zniesienia;
  • przez wystąpienie - w zależności od naruszenia, które doprowadziło do rozwoju przykurczu.
Zwróć uwagę

Skrócenie kończyn dolnych w przypadku przykurczu stawu kolanowego obserwuje się w przypadku przykurczu zgięciowego - uda i goleń są do siebie przymuszane w stosunku do siebie nawzajem.

Są to tylko główne objawy towarzyszące przykurczowi stawu kolanowego. Inne objawy, które mogą się rozwinąć, nie są stałe, ponieważ zależą od specyfiki choroby lub stanu patologicznego, które doprowadziły do ​​rozwoju opisywanej patologii..

Przy przedłużonym występowaniu przykurczu stawu kolanowego w wielu przypadkach rozwija się kliniczny obraz choroby zwyrodnieniowej stawów - niezapalne zmiany stawu ze stopniowym niszczeniem jego struktur (przede wszystkim - chrząstki stawowej).

Diagnostyka

Rozpoznanie przykurczu dokonuje się na podstawie skarg pacjenta, anamnestycznych danych (szczegóły historii choroby) i wyników badania..

Bardziej znaczącym (a czasem trudnym) jest wykrywanie przyczyn, które mogą prowadzić do rozwoju przykurczu stawu kolanowego. Dlatego konieczne jest przyciągnięcie zestawu dodatkowych metod egzaminacyjnych - instrumentalnych i laboratoryjnych. Często, aby szybko sformułować dokładną diagnozę, konieczne jest zaangażowanie sąsiadujących specjalistów w proces diagnostyczny - chirurg naczyniowy, neurochirurg. Jeśli istnieje podejrzenie neurogennego przykurczu, konieczna będzie konsultacja z neurologiem i neurochirurgiem w celu identyfikacji uszkodzeń nerwów obwodowych, mózgu lub rdzenia kręgowego. W przypadku histerycznego rodzaju przykurczu konieczna jest konsultacja z psychiatrą lub psychoterapeutą. Po zbadaniu pacjenta specjaliści dokonają wstępnej diagnozy i zawężą zakres niezbędnych metod badania..

Ważne jest wyjaśnienie szczegółów historii. Aby to zrobić, pacjent musi odpowiedzieć na następujące pytania:

  • kiedy wystąpił przykurcz;
  • czy zauważono jego postęp;
  • jakie choroby układu mięśniowo-szkieletowego poprzedziły wystąpienie przykurczu stawu kolanowego.

Badanie fizykalne ocenia następujące parametry:

  • na badanie, położenie kończyny, jej wizualny skrócenie (jeśli występuje), stan skóry pokrywającej staw kolanowy i mięśnie (widoczne napięcie, które można zaobserwować przy dobrze rozwiniętej masie mięśniowej kończyny dolnej);
  • badanie palpacyjne (badanie dotykowe) - obecność lub brak bólu, obrzęk.

Aby przeanalizować powagę przykurczu, należy zmierzyć zakres ruchu:

  • bierny - pacjent jest w pozycji leżącej, lekarz bierze zranioną kończynę w dłonie i trzyma zgięcie / wyprost w dotkniętym stawie kolanowym. Testy takie powinny być przeprowadzane zgodnie z zasadą "aż się zatrzyma", ale bez przemocy, lekarz powinien przerwać badanie, gdy pacjent skarży się na ból lub wyraźny dyskomfort w dotkniętym stawie;
  • aktywny - będąc w różnych pozycjach (stojąc, siedząc, leżąc), pacjent wykonuje ruchy zgięcia i wyprostu w stawie kolanowym.

Metody badania instrumentalnego, które są najbardziej przydatne w diagnozowaniu przykurczów stawu kolanowego, obejmują:

  • Rentgen stawu kolanowego jest najbardziej dostępną metodą, dzięki której w każdej klinice mogą wstępnie ustalić przybliżone przyczyny przykurczu stawu kolanowego;
  • tomografia komputerowa (CT) - sekcje komputerowe pozwolą zidentyfikować zmiany, które doprowadziły do ​​przykurczu stawu kolanowego i których nie można wykryć za pomocą badania rentgenowskiego;
  • rezonans magnetyczny (MRI) - jego możliwości są takie same jak w tomografii komputerowej. Ale MRI pozwoli na lepsze badanie tkanek miękkich, których zmiany mogą prowadzić do opisanej patologii;
  • artroskopia - artroskop jest wprowadzany do jamy stawu kolanowego (rodzaj endoskopu z układem optycznym i oświetleniem), zmiany w nim są określane wizualnie.

Laboratoryjne metody badawcze wykorzystywane są do diagnozowania tych chorób, które mogą prowadzić do rozwoju przykurczu stawu kolanowego. Często najważniejsze są:

  • pełna liczba krwinek;
  • testy reumatyczne;
  • analiza biochemiczna krwi - największe znaczenie praktyczne ma definicja sodu, potasu, wapnia, chloru, których ilość determinuje aktywność ruchową mięśni "poruszających" stawem kolanowym oraz funkcjonalność zakończeń nerwowych, które zapewniają funkcjonowanie tych mięśni.

Diagnostyka różnicowa

Diagnoza różnicowa jest przeprowadzana między tymi chorobami, które mogą prowadzić do rozwoju przykurczy kolanowych..

Komplikacje

Głównym powikłaniem przykurczu stawu kolanowego jest zmniejszenie zdolności funkcjonalnych dotkniętej kończyny dolnej, aż do całkowitej niemożności wykonywania ruchów. W zaawansowanych przypadkach może dojść do atrofii mięśni z powodu długotrwałego unieruchomienia..

Należy również pamiętać, że patologie, które spowodowały przykurcz mogą prowadzić do wielu innych powikłań, dlatego rozwój przykurczu stawu kolanowego powinien być swoistym sygnałem dla powszechnej diagnozy..

Leczenie przykurczów kolan

Leczenie przykurczu stawu kolanowego odbywa się przy użyciu metod zachowawczych i operacyjnych. W każdym przypadku jest to wykonywane w szpitalu - w izbie przyjęć (rzadziej) lub w oddziale ratunkowym (częściej).

Leczenie jest bardzo różne i zależy od przyczyny przykurczu. Ale w każdym przypadku skuteczne są następujące metody:

  • bezkrwawa korekcja pozycji kończyny;
  • fizjoterapia;
  • Terapia ćwiczeń;
  • masaż.

Bezpłciowa korekta pozycji kończyny jest następująca. Staw kolanowy stopniowo wprowadza się w stan fizjologiczny, z zastosowaniem odlewów gipsowych, staw jest w tej pozycji przez pewien czas..

Korekta chirurgiczna przykurczy stawu kolanowego jest wykonywana, jeżeli:

  • leczenie zachowawcze jest nieskuteczne;
  • postępuje zacementowanie;
  • powikłania w postaci atrofii.

Operacja jest przeprowadzana:

  • otwarty dostęp;
  • za pomocą artroskopu.

Głównymi manipulacjami, które najczęściej wykonywane są podczas zabiegu chirurgicznego w celu wyeliminowania przykurczu stawu kolanowego, są:

  • przywrócenie prawidłowej postaci powierzchni stawowych;
  • rzeźbienie tkanki bliznowatej;
  • wydłużenie mięśni.

Jeśli powierzchnie stawowe ulegają znacznemu zniszczeniu i nie można ich przywrócić, zachowane są mięśnie ud i piszczeli; artroplastyka stawu kolanowego. W niektórych przypadkach cechy anatomiczne nie pozwalają na endoprotetykę, dlatego wykonują artrodezę stawową w funkcjonalnie korzystnej pozycji - sam staw jest usuwany, pozostałe fragmenty kończyny dolnej są połączone razem w jedną całość.

W każdym przypadku, po zabiegu chirurgicznym, zaleca się ćwiczenia fizjoterapeutyczne i metody leczenia fizjoterapeutycznego. Z ich pomocą:

  • zwiększyć napięcie mięśniowe, zapobiegać ich atrofii;
  • poprawić dopływ krwi do chorej kończyny.

Neurogenny przykurcz przechodzi, jeśli odpowiednie leczenie jest przewidziane dla choroby neurologicznej, która do tego doprowadziła..

Jeśli z powodu porażenia mózgowego lub kręgosłupa rozwinie się zgięcie stawu kolanowego, aby wyprostować zranioną kończynę, nałożyć opony lub wyprostować je za pomocą specjalnych urządzeń z obciążnikami.

W przypadku przykurczów histerycznych wymagane jest leczenie psychiatryczne lub stosowane są różne techniki psychoterapeutyczne..

Zapobieganie

Najważniejszymi metodami zapobiegania przykurczowi stawów kolanowych są:

  • Unikaj długotrwałego unieruchomienia kończyny dolnej - zamiast niej preferują chirurgiczne metody leczenia;
  • w razie potrzeby unieruchomienie - wcześniejsze powołanie na zajęcia z fizykoterapii;
  • ochrona stawu kolanowego przed urazem (używanie specjalnego wyposażenia podczas jazdy na motocyklu, rolkach, deskorolce, uprawianiu sportów traumatycznych);
  • zapobieganie, szybkie wykrywanie i leczenie patologii prowadzących do rozwoju przykurczu stawu kolanowego - głównie neuro-troficznego.

Prognoza

Rokowania dla przykurczu stawu kolanowego są różne, często złożone. Zależy to w dużej mierze od:

  • choroba podstawowa;
  • zaniedbanie zmian patologicznych w stawach i tkankach znajdujących się w sąsiedztwie.

Świeże przykurcze unieruchamiające są dobrze leczone, jeśli leczenie zostanie przepisane wcześniej..

Jest ważny

Przy długotrwałych przykurczach jakiegokolwiek pochodzenia, prognozy pogarszają się, ponieważ z biegiem czasu w stawie rozwija się nie tylko uszkodzona, ale także zdrowa tkanka..

Kovtonyuk Oksana Vladimirovna, komentator medyczny, chirurg, lekarz konsultant