Stwardnienie rozsiane jest chroniczną chorobą neurologiczną opartą na demielinizacji włókien nerwowych. Choroba ta jest często spotykana u ludzi dość często, jednak jej rozpowszechnienie na całym świecie nie jest równomierne. Zatem najwyższy wskaźnik zapadalności odnotowano w krajach USA, Kanadzie, Europie, a najmniejszy w krajach Afryki i Azji. Uważa się, że przedstawiciele rasy kaukaskiej są najbardziej narażeni na rozwój choroby. Choroba występuje w wieku 16-40 lat, szczyt zachorowalności spada do trzydziestu lat. W strukturze zapadalności przeważają kobiety.
Często ludzie nazywają zapomnienie, zamieszanie, zwłaszcza u osób starszych, "stwardnienie starcze". Ale te zjawiska naprawdę nie mają nic wspólnego z chorobą zwaną stwardnieniem rozsianym. Jest to poważna choroba, która często prowadzi do niepełnosprawności..
Przyczyny choroby
Podstawową jednostką układu nerwowego jest neuron, który składa się z jądra, ciała i jego procesów (dendryty i aksony). Dendryty są małymi, rozgałęzionymi procesami. Akson jest długim procesem, w którym odbywa się przenoszenie samego impulsu nerwowego z neuronu do organu wykonawczego. Akson, w przeciwieństwie do dendrytu, pokryty jest osłoną mielinową. Jakość impulsu nerwowego zależeć będzie od integralności osłonki mielinowej. W stwardnieniu rozsianym jest to uszkodzenie błony, w wyniku której uszkodzony nerw nie jest w stanie w pełni wykonać swojej funkcji..
Dlaczego tak się dzieje? Stwardnienie rozsiane należy do grupy choroby autoimmunologiczne. Oznacza to, że układ odpornościowy postrzega pewne komórki ciała obcego (jak złośliwe komórki, wirusy, bakterie) i zaczyna je zwalczać. Tak więc, w stwardnieniu rozsianym, limfocyty T przenikają przez barierę krew-mózg do mózgu, gdzie atakowane jest białko mieliny.
W wyniku zniszczenia mieliny (demielinizacji) na powierzchni włókna nerwowego pojawiają się sklerotyczne blaszki miażdżycowe. Płytki w istocie białej znajdują się absolutnie w dowolnej części mózgu lub rdzenia kręgowego, ale częściej w przestrzeni okołokomorowej półkul mózgowych, tułowiu, móżdżku, połączeniu nerwu wzrokowego, nieco rzadziej w strukturach podkorowych i podwzgórzu. Pacjent może jednocześnie mieć łysinki, które znajdują się na różnych etapach rozwoju. Tak więc, podczas nawrotu choroby, procesy demielinizacji wzrastają, powstają nowe płytki..
Przyczyna stwardnienia rozsianego jest wciąż niewyjaśniona. Uważa się, że warunkiem powstania choroby są cechy zestawu genów kontrolujących odpowiedź immunologiczną. Już na tym czynniku nakładane są różnego rodzaju przyczyny zewnętrzne, które ostatecznie prowadzą do rozwoju choroby. Zewnętrzne czynniki, które powodują rozwój choroby obejmują:
- Zakwaterowanie w określonej strefie klimatycznej;
- Narażenie na wirusy i bakterie;
- Stres;
- Zatrucie benzyną, metalami ciężkimi, rozpuszczalnikami organicznymi;
- Cechy żywności: przewaga tłuszczów zwierzęcych, brak produktów roślinnych.
- Uszkodzenie mózgu;
- Interwencja chirurgiczna wykonywana w znieczuleniu ogólnym.
Objawy stwardnienia rozsianego
Choroba często objawia się jako pozagałkowe zapalenie nerwu. W tym przypadku pacjent jest zaniepokojony pogorszeniem ostrości wzroku, niewyraźnym widzeniem, uczuciem zasłony na oczach, jak również częściową lub całkowitą ślepotą. Przy podobnych objawach osoba często zwraca się do okulisty..
Warto zauważyć, że przeszkadzające objawy zanikają w pewnym momencie..
Ponadto, pierwszymi objawami choroby mogą być różnego rodzaju nieprzyjemne odczucia na twarzy lub kończynach w postaci drętwienia, mrowienia. Parestezjom towarzyszy naruszenie głębokiej wrażliwości: stawów i mięśni oraz wibracji. Jednak pacjenci rzadko zwracają uwagę na te objawy i nie idą do specjalisty, dlatego diagnoza nie jest ustalana we wczesnych stadiach choroby..
Objawy stwardnienia rozsianego są różnorodne i wynikają przede wszystkim z miejsca, w którym miażdżycowe blaszki tworzą się w mózgu.. Następujące objawy mogą wskazywać na stwardnienie rozsiane:
- Zaburzenia okulomotoryczne (zezowanie, podwójne widzenie, oczopląs wertykalny);
- Zapalenie nerwu twarzowego (objawiające się obwodowym niedowładem twarzy);
- Zawroty głowy;
- Zaburzenia piramidalne (niedowład kończyn, wzmożone odruchy ścięgien, pojawienie się odruchów patologicznych);
- Zaburzenia móżdżku (oszałamiające podczas chodzenia, ataksja, celowe drżenie (drżenie celowanymi ruchami), oczopląs poziomy, mowę skandowana, zmiana odręcznego pisma);
- Zaburzenia wrażliwości (drętwienie, mrowienie skóry);
- Zaburzenia czynności narządów miednicy (upośledzenie oddawania moczu, rzadziej ruchy jelit);
- Zaburzenia neurotyczne (zmęczenie, chwiejność emocjonalna, stany depresyjne, euforia, apatia, zaburzenia intelektualne);
- Napady padaczkowe.
W stwardnieniu rozsianym występuje kompleks objawów, który w medycynie nazywa się syndromem gorącej kąpieli. Podczas kąpieli, stan pacjenta pogarsza się. Występowanie tego zespołu wynika z podwyższonej wrażliwości włókien nerwowych pozbawionych mieliny na działanie czynników środowiskowych. Rozróżniają również syndrom "niespójności objawów klinicznych", kiedy nasilenie objawów zmienia się nie tylko w miesiącach, ale nawet w ciągu dnia..
Zespół "klinicznej dysocjacji" charakteryzuje się rozbieżnością między nasileniem objawów a wynikami badania neurologicznego. Na przykład w przypadku ostrego pogorszenia widzenia, a nawet całkowitej ślepoty, można zaobserwować normalny, niezmieniony dno..
W większości przypadków pacjenci mają objawy zmian, zarówno mózgu, jak i rdzenia kręgowego. Ten obraz kliniczny był nazywany mózgowo-rdzeniową postacią stwardnienia rozsianego. Jeśli u pacjenta występują oznaki uszkodzenia rdzenia kręgowego, dotyczą one postaci kręgosłupa choroby i oznak uszkodzenia móżdżku, słupka mózgu, nerwów wzrokowych - postaci mózgowej..
U około 90% pacjentów choroba ma przebieg falopodobny. Oznacza to, że okresy zaostrzenia są zastąpione przez remisje. Jednak po siedmiu do dziesięciu latach choroby rozwija się wtórna progresja, gdy stan zaczyna się pogarszać. W 5-10% przypadków choroba charakteryzuje się początkowo progresywnym przebiegiem..
Diagnostyka
Metody badań instrumentalnych pozwalają określić ogniska demielinizacji w istocie białej mózgu. Najbardziej optymalna jest metoda MRI mózgu i rdzenia kręgowego, dzięki której można określić lokalizację i wielkość ognisk sklerotycznych, a także ich zmianę w czasie.
Ponadto pacjenci przechodzą MRI mózgu za pomocą środków kontrastowych opartych na gadolinie. Metoda ta pozwala zweryfikować stopień dojrzałości ognisk sklerotycznych: aktywna akumulacja substancji występuje w świeżych ogniskach. MRI mózgu z kontrastem pozwala określić stopień aktywności procesu patologicznego.
Aby zdiagnozować stwardnienie rozsiane, krew jest badana na obecność zwiększonego miana przeciwciał przeciwko neurospecyficznym białkom, w szczególności mieliny..
U około 90% osób ze stwardnieniem rozsianym, immunoglobuliny oligoklonalne są wykrywane w badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego. Ale nie wolno nam zapominać, że pojawienie się tych markerów obserwuje się w innych chorobach układu nerwowego.
Leczenie stwardnienia rozsianego
Leczenie etiotropowe stwardnienie rozsiane wciąż nie jest rozwinięte. Dlatego głównym celem w walce z chorobą jest terapia patogenetyczna. Istnieją dwa obszary terapii patogenetycznej: leczenie zaostrzenia choroby i hamowanie progresji stwardnienia rozsianego. Należy opracować taktykę terapeutyczną, biorąc pod uwagę charakterystykę przebiegu klinicznego, aktywność procesu patologicznego.
W przypadku zaostrzenia choroby pacjenci mają przepisane glukokortykosteroidy. Najpierw należy wykonać terapię pulsową metylprednizolonem podawanym dożylnie 500-1000 mg leku na dzień na 400 ml soli fizjologicznej. Po osiągnięciu pozytywnego rezultatu, zwykle zdarza się to piątego lub siódmego dnia, przechodzą na przyjmowanie tabletkowanych kortykosteroidów, w szczególności prednizolonu..
Aby zahamować aktywność układu odpornościowego za pomocą leków z grupy cytostatyków: cyklofosfamid, cyklosporyna, azatiopryna. Przyjmowanie tych leków zmniejsza nasilenie zaostrzeń, a także spowalnia postęp choroby..
Nowym trendem w leczeniu tej choroby jest stosowanie leków beta-interferonowych: Rebif, Betaferon. Leki te mają działanie przeciwzapalne, immunomodulujące, a także przeciwwirusowe. Interferony beta są przepisywane na 6-12 milionów IU co drugi dzień przez długi ciągły kurs. Także w leczeniu stwardnienia rozsianego przy użyciu nowoczesnych leków, takich jak: Copaxone (octan glatirameru), cytostatyk Mitoxantrone, a także wytwarzanie przeciwciał monoklonalnych Natalizumab (Tizabri).
Leki te zmniejszają liczbę i nasilenie zaostrzeń, wydłużają okres remisji, spowalniają postęp procesu patologicznego.
Leczenie objawowe stosowane w celu złagodzenia konkretnych objawów choroby. Można stosować następujące leki:
- Mydocalm, Sirdalud - zmniejsza napięcie mięśniowe z centralnym niedowładem;
- Prozerin, galantamine - z zaburzeniami oddawania moczu;
- Sibazone, fenazepam - zmniejszają drżenie, a także objawy neurotyczne;
- Fluoksetyna, paroksetyna - w zaburzeniach depresyjnych;
- Finlepsin, antyelepsyna - stosowana w celu wyeliminowania drgawek;
- Cerebrolizyna, nootropil, glicyna, witaminy z grupy B, kwas glutaminowy - są stosowane w kursach poprawiających funkcjonowanie układu nerwowego.
Valery Grigorov, recenzent medyczny